TÜSİAD Dijital Stratejiler ve Yeni Teknolojiler Çalışma Grubu tarafından Bain & Company iş birliğiyle hazırlanan “Üretken Yapay Zekaya Hazır Olmak: Yetenek, Liderlik ve Kültürel Dönüşüme Dair Perspektifler” başlıklı rapor, 8 Temmuz 2025 Salı günü TÜSİAD Genel Merkezi’nde tanıtıldı. Rapor, üretken yapay zekanın iş dünyasında yaratacağı dönüşümü, yetenek ve liderlik perspektifinden ele alıyor.
Açılış konuşmalarını TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan, Dijital Türkiye Yuvarlak Masası Başkanı Perihan İnci ve Bain & Company Ortağı Armando Guastella yaptı.
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan, konuşmasında Pençe-Kilit Harekâtı bölgesinden gelen şehit haberlerine ilişkin derin üzüntüsünü paylaştıktan sonra yapay zekânın ekonomik ve toplumsal etkilerine dikkat çekti. Turan, yapay zekanın işletmelerin daha verimli, yenilikçi ve rekabetçi hale gelmesinde önemli rol oynayacağını vurgulayarak şu ifadeleri kullandı: “Yapay zeka araçlarını etkin kullanarak operasyonel maliyetleri düşürmek, müşteri taleplerini daha hızlı yorumlayarak çözüm üretmek ve böylece rekabet avantajımızı artırmak mümkün. Ancak üretken gücünden güvenli, etik ve kapsayıcı bir şekilde faydalanabilmek, sadece teknolojik altyapılarla değil, insana ve sürekli öğrenmeye yapılan yatırımlarla mümkün olabilir. Bu noktada, liderliğin rolü artık hiç olmadığı kadar kritik.”
Turan ayrıca 2030 yılına kadar yapay zekânın küresel ekonomiye 19,9 trilyon dolar katkı sağlamasının beklendiğini ve her 1 dolarlık yapay zeka yatırımının küresel ekonomiye 4,60 dolar değer yarattığını belirtti. Orhan Turan, Türkiye’nin dijital ekonomideki konumunu güçlendirmek için teknoloji ve Ar-Ge yatırımlarının önemine dikkat çekti.
Perihan İnci ise konuşmasında insanın dönüşümdeki rolüne dikkat çekti ve sözlerine Pençe-Kilit bölgesindeki şehitler için başsağlığı dileyerek başladı. “Yapay zekayı tartışırken çoğu zaman algoritmalara, modellere ya da veri işlem kapasitesine odaklanıyoruz. Oysa bu büyük dönüşümün merkezinde insan var. İş gücünde, yetenek yönetiminde ve karar alma süreçlerinde artık sadece ‘hangi işi yaptığımız’ değil, ‘nasıl yaptığımız’ belirleyici oluyor.” dedi.
İnci, Avrupa Birliği’nin yapay zeka fabrikaları kurma planı, Türkiye’nin Barselona Süperbilgisayar Merkezi gibi girişimlerdeki rolü ve MEF Üniversitesi iş birliğiyle başlatılan “İşte Yapay Zeka” eğitim videoları hakkında da bilgi verdi. Ayrıca Perihan İnci, Avrupa’nın etik, insan hakları ve güvenlik ilkeleriyle şekillendirdiği AI stratejisine dikkat çekerek, Türkiye’nin bu sürece nasıl entegre olabileceğini vurguladı.
Raporun bulguları 135’in üzerinde yöneticiyle yapılan görüşmelerle destekleniyor. Öne çıkan tespitler ise şu şekilde:
- CEO’ların %88’i ÜYZ’nin sektörleri dönüştüreceğine inanıyor. Ancak yalnızca %30’luk CTO kesimi, kurumlarının bu dönüşüme dair net bir yol haritası olduğunu belirtiyor.
- %95’lik bir oran, ÜYZ’nin çalışan verimliliğini ve yetkinlikleri artıracağına inanıyor. Fakat bu potansiyel çoğunlukla bireysel çabalarla hayata geçiyor.
- ÜYZ uygulamaları, henüz dönüşümsel seviyeye ulaşmamış durumda. Uygulamalar daha çok bilgi teknolojileri (%48) ve müşteri hizmetleri (%42) gibi destek birimlerinde yoğunlaşıyor.
- Ana iş birimlerine entegrasyon sınırlı kalıyor. Satış ve ürün geliştirme gibi alanlarda entegrasyonun artırılması gerekiyor.
- Yetenek arzı büyük bir engel. CTO ve CIO’lar için en kritik önceliklerden biri, nitelikli ÜYZ insan kaynağına erişimi artırmak.
- Yöneticilerle yapılan görüşmelerde, ÜYZ yetkinliklerinin çoğu şirkette küçük ve teknik ekiplerle sınırlı kaldığı belirtiliyor. Geniş çaplı benimseme için farkındalık artırıcı çalışmalar ve eğitim programları kritik görülüyor.
Raporda şirketlerin ÜYZ dönüşümünde başarılı olabilmesi için dört temel stratejik eksene odaklanılması gerektiği vurgulanıyor:
- Değer Odaklı Önceliklendirme ve Yol Haritası: Kurumlar, yüksek değer yaratma potansiyeline sahip 5–10 öncelikli alana odaklanmalı. Yaygın ancak dağınık uygulamalar yerine, iş sonuçlarına katkı sağlayacak spesifik çözümler geliştirmeli.
- İş Yapış Biçimlerinin Yeniden Tasarımı: ÜYZ’nin potansiyeli, yalnızca mevcut süreçlerin içine entegre edilmesiyle değil, iş modellerinin bu teknolojiye göre yeniden yapılandırılmasıyla ortaya çıkıyor. Veri odaklılık, hız ve üretkenliği merkeze alan yeni iş akışları kurgulanmalı.
- Roller ve Yetkinliklerin Yeniden Tanımlanması: ÜYZ dönüşümünün organizasyon geneline yayılması için, tüm birimlerde roller yeniden tanımlanmalı. Yetkinlik haritaları güncellenmeli, fonksiyon bazlı eğitimler yaygınlaştırılmalı.
- Geleceğe Hazır Organizasyon Yapısının İnşası: Şirketler, gelecekten geriye planlama yaklaşımıyla, 2–3 yıl içinde ulaşmak istedikleri etki alanlarını netleştirerek bugünden aksiyon almalı. Bu yapı esnek, ölçeklenebilir ve etik değerlere uyumlu olmalı.
Türkiye’nin bu alandaki stratejik adımları da raporda vurgulanıyor. 2024–2025 Ulusal Yapay Zeka Eylem Planı, Türkçe büyük dil modelleri geliştirme, uluslararası yetenek çekme ve yapay zekayı sanayiye entegre etme gibi hedefleri kapsıyor. Türkiye’nin 2019–2024 dönemindeki yapay zeka yatırımları 0,5 milyar dolar seviyesinde kalırken, küresel yatırımların 725 milyar doları aşması dikkat çekiyor. Kamu, özel sektör ve akademi iş birliğinde atılacak stratejik adımlar, Türkiye’nin küresel rekabetteki yerini belirleyecek.