AM5 soketli AMD sistemler için BIOS ayarlarını doğru yapmak, performans ve stabilite açısından büyük önem taşıyor. Özellikle DDR5 platformuna geçişle birlikte, bazı kullanıcılar uzun açılış sürelerinden şikayet edebiliyor. Bu makalede, DDR5 AMD sistemler için BIOS’ta yapılması gereken ayarları adım adım açıklayarak, bu ve bunun gibi sorunları nasıl çözebileceğinizi ve DDR5 AMD sisteminizin genel olarak performansını ve stabilitesini nasıl arttırabileceinizi anlatacağız.
1. BIOS’u Güncel Tutmak
DDR5 sistemlerinde, ilk ve en önemli adım BIOS’u güncel tutmak. Bu, bellek uyumluluğunu artırır ve sistemin sorunsuz çalışmasını sağlar. BIOS güncellemelerini genellikle anakart üreticisinin web sitesinde bulabilirsiniz. Anakart modelinize uygun en son BIOS sürümünü indirip yüklediğinizden emin olun. BIOS’u güncellemezseniz, sistem ilk kurulumda bile açılmayabilir. Bu gibi durumlarda BIOS Flashback Plus veya benzeri yöntemleri kullanabilirsiniz. BIOS güncelleme adımları genel olarak şu şekilde:
- Anakart modelinizi belirleyin.
- Üreticinin web sitesine gidin ve destek bölümünden anakartınıza uygun BIOS sürümünü indirin.
- İndirilen dosyayı bir USB belleğe kopyalayın.
- BIOS menüsüne girin ve “BIOS Update” veya benzeri bir seçeneği seçerek güncellemeyi başlatın.
- Güncelleme işlemi tamamlandıktan sonra sistemi yeniden başlatın.
2. XMP/EXPO Profilini Aktif Etme
Belleklerden yüksek performans almak için XMP (Extreme Memory Profile) veya EXPO (Extended Profiles for Overclocking) profilini aktif hale getirmeniz gerekmekte. EXPO, AMD’nin getirdiği bir standart olduğundan, AMD sistemlerde EXPO’yu devreye almak daha mantıklı. Bu profiller, bellek modüllerinin en yüksek hızlarda çalışmasını sağlar. Ancak, bu profilleri aktif hale getirdikten sonra sisteminizin açılmama ihtimali var. Böyle bir durumda BIOS’u sıfırlamanız gerekebilir. Böyle bir durumda bazı sistemler otomatik olarak kendini kurtarıp EXP/EXPO ayarını devre dışı bırakıyor, eğer sisteminide bu özellik yoksa anakartınız üzerindeki clear CMOS pinlerini kullanabilirsiniz.
XMP veya EXPO profilini aktif etmek için şu adımları izleyin:
- BIOS menüsüne girin.
- “AI Tweaker” veya “Overclocking” menüsüne gidin.
- XMP/EXPO profili seçeneğini bulun ve “Enabled” veya “EXPO 1” olarak ayarlayın.
- Değişiklikleri kaydedip BIOS’tan çıkın.
3. CSM Ayarını Kapatma
CSM (Compatibility Support Module) ayarının kapalı olduğundan emin olun. CSM, eski işletim sistemleri ve donanımlar için geriye dönük uyumluluk sağlar. Modern sistemlerde CSM’nin kapalı olması, daha hızlı ve güvenli bir açılış sağlar. CSM ayarını kapatmak, Secure Boot’u etkinleştirmek için de gerekli. Ayrıca CSM’i devre dışı bırakabilmek için ekran kartınızın UEFI destekli olması gerektiğini belirtmekte fayda var. Ekran kartınızın UEFI desteğini GPU-Z aracını kullanarak öğrenebilirsiniz
CSM ayarını kapatmak için şu adımları izleyin:
- BIOS menüsüne girin.
- “Boot” sekmesine gidin.
- “CSM Support” seçeneğini bulun ve “Disabled” olarak ayarlayın.
- Değişiklikleri kaydedip BIOS’tan çıkın.
4. Fast Boot Ayarını Aktif Etme
DDR5 kullanan AMD sistemlerde sıkça şikayet edilen konulardan biri, sistemin yavaş açılması. Bu sorunu çözmek için Fast Boot ayarını aktif edebilirsiniz. Fast Boot, sistemin daha hızlı açılmasını sağlar ancak bazı donanımların tam olarak başlatılmamasına ve sistemin karasızlaşmasına neden olabilir.
Fast Boot ayarını aktif etmek için şu adımları izleyin:
- BIOS menüsüne girin.
- “Boot” sekmesine gidin.
- “Fast Boot” seçeneğini bulun ve “Enabled” veya ”Ultra Fast” olarak ayarlayın.
- Değişiklikleri kaydedip BIOS’tan çıkın.
Ultra Fast Boot’u açarsanız, açılış esnasında BIOS’a girebilmek için Del tuşu işe yaramayabilir. Bu durumda Window’u yeniden başlat derken Shift tuşuna basılı tutun.
5. Dahili GPU’yu Devre Dışı Bırakma
Bazı sistemlerde, işlemcinin içerisindeki dahili GPU (iGPU) devrede olabilir. Bu, masaüstü bilgisayarlarda genellikle harici ekran kartı kullanıldığı için gereksiz ve bazı oyunlarda sorunlara yol açabilir. Dahili GPU’yu devre dışı bırakmak için şu adımları izleyin:
- BIOS menüsüne girin.
- “Advanced” sekmesine gidin.
- “AMD CBS” menüsüne girin.
- “NBIO Common Options” bölümünü bulun.
- “GFX Configuration” seçeneğine gidin.
- “iGPU Configuration” seçeneğini “iGPU_Disabled” olarak ayarlayın.
- Değişiklikleri kaydedip BIOS’tan çıkın.
Bazı sistemlerde bu ayar dGPU Only Mode olarak geçebilir. Bu durumda sadece harici ekran kartını kullanmak için bu ayarı Enabled yapabilirsiniz.
6. Memory Context Restore Ayarını Aktif Etme
AM5 sistemlerde açılışı hızlandıracak en önemli ayar, Memory Context Restore ayarı. Bu ayar, her açılışta DDR5 belleklerin stabil çalışması için yapılan eğitim (training) sürecini devre dışı bırakır. Bu sayede sistem daha hızlı açılır. Ancak, bu ayarı aktif ettikten sonra mavi ekran hatası veya sistem kararsızlıkları yaşarsanız, ayarı tekrar kapatmanızda fayda var. Ayrıca anakartınız destekliyorsa bu menüdeki Gear Down Mode’u da devreye alabilirsiniz.
Memory Context Restore ayarını aktif etmek için anakart modeline göre şu adımları izleyebilirsiniz:
- ASUS:
- Extreme Tweaker > DRAM Timing Control > Memory Context Restore -> Enabled
- Gigabyte:
- Settings > AMD CBS > UMC Common Options > DDR Options > DDR Memory Features > Memory Context Restore
- MSI:
- OC > Memory Context Restore > Enabled
7. DRAM Power Down Mode Ayarını Aktif Etme
Memory Context Restore ayarını açtığınızda, DRAM Power Down Mode da otomatik olarak açılacak. Bu, belleklerin enerji tasarrufu yapmasını sağlar, ancak bazı kullanıcılar için sistem kararsızlıklarına yol açabilir. Bu ayarı kontrol etmek için:
- BIOS menüsüne girin.
- “DRAM Timing Control” menüsüne gidin.
- “DRAM Power Down” seçeneğini bulun ve “Enabled” olarak ayarlayın.
- Değişiklikleri kaydedip BIOS’tan çıkın.
8. Ayarların Kaydedilmesi
Tüm ayarları yaptıktan sonra, ayarları kaydetmek için F10 tuşuna basın. Ayarları kaydettikten sonra sisteminiz sorunsuz çalışacak ve açılış süresi hızlanacak. Ultra Fast Boot’u açarsanız, açılış esnasında BIOS’a girebilmek için Del tuşuna basılı tutmanız gerekeceğini tekrar hatırlatalım.
9. Sorular ve Destek
Eğer sorularınız varsa, ücretsiz bir şekilde hesap açarak Techolay Sosyal’de sorularınızı paylaşabilirsiniz. Sorularınızı yanıtlayarak size yardımcı olmaya çalışacağız.
Sonuç
Bu rehber, DDR5 AMD sistemlerde BIOS ayarlarını doğru yaparak performans ve stabiliteyi artırmanıza yardımcı olacak. Bu ayarları adım adım uygulayarak, sisteminizin açılış süresini kısaltabilir ve daha stabil bir kullanım deneyimi elde edebilirsiniz.