AMD Ryzen CPU’larda bulunan en güçlü özelliklerden biri Precision Boost Overdrive (PBO). Ryzen CPU’nuzda yerleşik olarak bulunan bu algoritma, belirlenen bazı parametrelere göre gücü ve frekansı dinamik olarak optimize ediyor. Dilerseniz bu parametreleri manuel olarak ayarlayabilir ve potansiyel olarak bazı performans iyileştirmelerinin kilidini açabilirsiniz.
Bu rehberimizde PBO ayarlarını BIOS üzerinden yapmayı göstereceğiz çünkü BIOS’tan yapılan PBO ayarları AMD’nin Ryzen Master uygulamasına kıyasla size daha fazla kontrol ve seçenek sunuyor. PBO doğası gereği hız aşırtmayı daha basit hale getirmeyi amaçladığından dolayı başlangıçta çok fazla seçeneğiniz bulunmuyor. BIOS’unuz, PBO’nun sunduğu tüm ayarları inceleyebilmenize ve hız aşırtmanızın her açılışta sorunsuz bir şekilde uygulanmasına olanak tanıyor.
Precision Boost Overdrive (PBO) Nedir?
PBO, AMD’nin Ryzen CPU performansını artırmaya yönelik sunduğu bir teknoloji. CPU’nuzu sabit bir hızda kilitleyen geleneksel hız aşırtmanın aksine PBO; saat hızlarını, gücü ve voltajı dinamik olarak ayarlıyor. Sıcaklık, iş yükü ve güç tüketimini izlemek için CPU’nuzun dahili sensörlerini kullanıyor, böylece performansı sisteminizin izin verdiği en yüksek seviyeye çıkarıyor.
PBO’yu CPU’nuz için bir yardımcı pilot olarak da düşünebilirsiniz. Çipin sınırlarını geçersiz kılmaz ama ona daha fazla esneklik sağlar. Örneğin test sistemimizdeki Ryzen 7 9800X3D’de PBO’yu ayarlamak tek bir voltaj ayarına dokunmadan Cinebench R23 çok çekirdek puanını %8 ve tek çekirdek puanını da yaklaşık olarak %5 artırdı. PBO’nun güzelliği de bu; basit ama güçlü.
AMD, PBO’yu Ryzen 2000 serisi ile tanıttı ve o zamandan beri geliştirildi. En son sürüm olan PBO 2, daha da iyi kontrol için Curve Optimizer gibi özellikler ekliyor. Ancak bundan daha sonra bahsedeceğiz.
PBO Nasıl Çalışır?
PBO’yu anlamak için Precision Boost ile başlamamız gerekiyor. Precision Boost, AMD’nin CPU’nuzun saat hızını iş yüküne göre ayarlayan teknolojisi. Örneğin oyun oynamak için hızları artırabilir ancak webde gezinme sırasında azaltabilir. PBO üç temel sınırı gevşeterek bunu daha da ileri götürüyor:
- PPT (Paket Güç Takibi): CPU’nuzun çekebileceği toplam güç.
- TDC (Termal Tasarım Akımı): Anakartınızın voltaj regülatörlerinin kaldırabileceği sürekli akım.
- EDC (Elektriksel Tasarım Akımı): Kısa patlamalar sırasında en yüksek akım.
PBO’yu etkinleştirdiğinizde bu sınırlar yükseltilir ve CPU’nuza daha yüksek ve daha uzun süre boost frekansta çalışma için daha fazla esneklik sağlar. Ancak PBO, çipinizi fabrikada belirlenen saat hızlarının ötesine itmiyor. Bunun yerine bu hızlara daha sık ulaşmanızı sağlıyor.
Örneğin işlemciniz ağır yük altında yüksek hızlara nadiren ulaşıyorsa, PBO etkinleştirildiğinde yeterli soğutma sağlandığı sürece daha yüksek frekanslarda daha uzun süreler çalışabiliyor.
PBO ayrıca anakartınızın BIOS’u veya AMD’nin Ryzen Master yazılımı ile de çalışıyor. Tek bir geçişle etkinleştirebilir veya daha iyi sonuçlar için ayarlardan ince ayar yapabilirsiniz.
Neden PBO Kullanılır, Faydaları Nelerdir?
1. Kolay Performans Kazanımları
PBO tek tıklamalık bir çözüm sunuyor. Voltajları ve çarpanları değiştirmeyi gerektiren manuel hız aşırtmanın aksine, PBO ağır işi sizin yerinize yapıyor. Yaptığımız testlerde dikkkate değer miktarda performans artışı sağladığını gözledik.
2. Dinamik ve Güvenli
PBO, CPU’nuzun sınırlarına saygı duyuyor. Çipinizi yakmaz veya güvenli olmayan voltajları zorlamaz. AMD’nin sensörleri saniyede 1.000 kez önemli koşulları kontrol ederek kararlılık sağlıyor. İyi bir soğutmaya sahip olduğunuz sürece PBO’yu yıllarca sorunsuz bir şekilde çalıştırabilirsiniz.
3. Sisteminizle Uyumlu Çalışır
PBO sistem konfigürasyonunuza uyum sağlar. Güçlü bir sıvı soğutucunuz varsa PBO onu limitlerine kadar zorlayabilir. Ekonomik bir hava soğutucusu mu kullanıyorsunuz? Aşırı ısınmayı önlemek için ölçeği küçültüp performanstan fazla ödün vermeden sıcaklıkları düşürebilir. Bu esneklik PBO’nun en öne çıkan özelliği.
4. Daha İyi Çoklu Görev Performansı
Akış veya 3D render gibi çok iş parçacıklı görevlerde PBO farkı belli oluyor. AMD’nin testleri Ryzen Threadripper gibi CPU’larda PBO ile %13’e kadar daha fazla çok iş parçacıklı performans gösteriyor.
PBO Nasıl Ayarlanır: Adım Adım Rehber
PBO’yu denemeye hazırsanız nasıl ilerlemeniz gerektiğini rehberimizde açıklıyoruz. PBO ayarlarını anakartınızın BIOS’undan veya Ryzen Master yazılımından yapabilirsiniz. Kalıcı değişiklikler ve anakartla daha iyi uyumluluk için ayarları BIOS’tan yapmanızı tavsiye ediyoruz ancak Ryzen Master’ı da kullanabilirsiniz, test için daha kolay.
Adım 1: Uyumluluğu Kontrol Edin
CPU’nuzun ve anakartınızın PBO’yu desteklediğinden emin olun. Çoğu Ryzen 2000 serisi veya daha yeni CPU destekleniyor ancak anakartınızın kitapçığını yine de kontrol edin. Örneğin test için kulllandığımız AsRock X870E Taichi ve Ryzen 7 9800X3D, PBO’yu tamamen destekliyor.
Adım 2: BIOS’unuzu Güncelleyin
BIOS güncellemesi birçok hata düzeltmeleri ve iyileştirmeler içeriyor. PBO ayarlarını değiştirmeden önce BIOS’unuzun güncel olduğundan emin olun. Zira bazı anakartlarda PBO ayarları özellikle üst düzey AMD işlemcilerin yanmasıyla sonuçlanabiliyor ve bu sorun BIOS güncellemeleriyle giderilmeye çalışılıyor. Biz de testlerimizi AsRock’ın en son BIOS 3.30 sürümüyle gerçekleştirdik.
Adım 3: BIOS’a Girin
Bilgisayarınızı yeniden başlatın ve BIOS’a girmek için Delete veya F2 tuşuna basın. “Overclock” veya “AMD CBS” bölümünü arayın. PBO ayarları genellikle buralarda bulunur. Bizdeki AsRock anakartta OC Tweaker veya Advanced sekmesinde bu ayarlar bulunabiliyor.
Adım 4: PBO’yu Etkinleştirin
PBO’yu “Enabled” veya “Auto” olarak ayarlayın. Bazı anakartlar “Etkin”, “Gelişmiş” veya “Manuel” gibi ön ayarlar sunuyor. Siz güvenli bir şekilde test etmek için “Auto” ile başlayabilirsiniz.
Adım 5: İsteğe Bağlı İnce Ayarlar
Daha fazla kontrol için bu ayarlar değiştirilebilir:
PPT, TDC, EDC: Daha fazla güç için bunları artırabililirsiniz.
Max Boost Override: Turbo frekansa +200 MHz’e kadar katkı sağlamaya yarar. Kararsızlığı önlemek için +100 MHz’de tutabilirsiniz.
Curve Optimizer: Daha iyi verimlilik için voltajı düşürür. Çoğu çekirdek için -15’lik bir negatif ofset ayarlayıp daha düşük değerleri deneyebilirsiniz. Bu sıcaklıkları düşürür ancak performansı korur.
Adım 6: Kaydedip Test Edin
Ayarlarınızı kaydedin, yeniden başlatın ve Cinebench veya Prime95 gibi araçlarla CPU’nuzu stres testine tabi tutun. HWMonitor ile sıcaklıkları izleyin.
PBO 2 ve Curve Optimizer: Bir Sonraki Seviye
AMD, Ryzen 5000 CPU’larla birlikte Curve Optimizer adlı bir özellik ekleyerek PBO 2’yi tanıttı. Temel olarak CPU’nuzu düşük voltajda çalıştırmanıza, ısıyı azaltmanıza ve verimliliği artırmanıza olanak tanıyor. Daha düşük voltajlar CPU’nuzun termal daralma olmadan daha yüksek frekanslarda çalışacağı anlamına geliyor.
Curve Optimizer’ı kullanmak için BIOS’unuza veya Ryzen Master’a gidin. 10’luk bir negatif ofset ile başlayın ve kararlılığı test edin. Sisteminiz kararlı kalırsa kademeli olarak -30’a kadar düşürün. Bu ayarı değiştirmek için sabırlı ve dikkatli olmanızı öneriyoruz.
AsRock Anakartlarda PBO Ayarı Yapma
Test için kullandığımız AsRock X870E Taichi model anakartta bu ayarları aşağıdaki adımları kullanarak siz de takip edebilirsiniz.
- Bilgisayarı kapatın.
- Açma tuşuna basıp klavyeden DEL veya F2 tuşlarına art arda basın.
- BIOS ekranı geldiğinde gelişmiş modda değilseniz F6 tuşuna basarak Gelişmiş Mod’a girin.
- Üst menüden OC Tweaker sekmesine geldiğinizde Performance Preset seçeneğini seçin.
- Buradan PBO’yu açabilir; otomatik modu veya hazır profilleri seçebilirsiniz.
- Sadece PBO’yu açmak isterseniz Enabled seçeneğini seçin.
- Bu ayarın altında TjMax ayarının açıldığını görebilirsiniz. Bu değeri işlemcinize ve soğutmanıza göre deneyip en uygun değeri bulmanız gerekiyor.
Eğer daha gelişmiş PBO ayarlarına ihtiyaç duyuyorsanız bir önceki kısımda belirttiğimiz gibi BIOS’a giriş yapın.
- Üstteli Advanced kısmına gelin.
- Buradan AMD Overclock menüsünü açın.
- Çıkan uyarıyı Enter tuşuna basarak kabul edin.
- Açılan menüden Precision Boot Overdrive seçeneğini seçin.
- Buradan PBO ayarını açıp Advanced seçeneğini seçin. Seçtikten sonra yazının önceki bölümlerinde bahsettiğimiz ayarların gelmiş olması gerekiyor.
- Buradan PBO Limits ayarını da Motherboard olarak değiştirin.
- Precision Boost Overdrive Scalar Ctrl ayarını da Manual olarak seçin.
- Hemen altında Scalar değerini belirlemeniz gerekiyor. Direkt en büyük değeri seçmek yerine bunu kademeli olarak artırıp test edebilirsiniz. Bizim teslerimizde 10X değerinde sistemde stabilite sorunları oluşmadı.
- CPU Boost Clock Overdrive ayarını da Enabled (Positive) olarak seçin. Eğer daha halihazırda soğutmanız yetersiz ise Negative olarak da seçebilirsiniz.
- Bu ayar işlemcinin çalışırken belirlenen miktarda daha yüksek/düşük frekansa çıkmasına yarıyor. Bu ayarı kademeli bir şekilde deneme yanılma yaparak performans ve stabiliteyi dengeleyebilirsiniz.
- Son olarak F10 tuşlarına basarak ayarları kaydedip BIOS’tan çıkın.
PBO ayarlarını değiştirdikten sonra sistemin açılması 2-3 dakikayı bulabilir. Bu süre zarfında sisteme müdahale etmeyin.
Test Sonuçları
PBO’nun işlemci performansına etkisini gözlemlemek için bazı testler gerçekleştirdik. Test sonuçlarına göre fark edilir bir performans ve sıcaklık artışı oluşuyor. Bazı oyunlarda FPS farkı belirginleşirken bazılarında ise az veya hiç fark olmuyor. Bu da oyunun CPU’ya bindirdiği iş yüküne göre değişen bir durum. Sentetik testlerde ise fark daha çok belirginleşiyor. Son olarak daha fazla performans, beraberinde daha yüksek güç tüketimi ve dolayısıyla daha yüksek sıcaklıklara sebep oluyor.
Test sonuçlarını aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.
Test sistemi:
- AsRock X870E Taichi BIOS 3.30
- AMD Ryzen 7 9800X3D
- Asus ROG STRIX LC III Sıvı Soğutucu
- G.Skill Trident Z5 NEO RGB – F5-6000J2836F48GX2-TZ5NR (2×48 GB Modül)
- Samsung 960 Evo 1 TB
- NVIDIA GeForce RTX 5070 Founders Edition
- Cooler Master V1000 PSU
CS2 – 1080P Düşük Ayarlar
| Ayar | PBO Kapalı | PBO Enabled | PBO Enabled (TjMax 85) | PBO Manuel |
|---|---|---|---|---|
| Ortalama FPS | 832 | 847 | 824 | 879 |
| %1 FPS | 297 | 295 | 270 | 311 |
| CPU Sıcaklığı (°C) | 62 | 62 | 61 | 69 |
Cyberpunk 2077 – 1080P Low
| Ayar | PBO Kapalı | PBO Enabled | PBO Enabled (TjMax 85) | PBO Manuel |
|---|---|---|---|---|
| Minimum FPS | 537 | 532 | 528 | 528 |
| Ortalama FPS | 597 | 592 | 591 | 590 |
| Maksimum FPS | 669 | 663 | 665 | 667 |
| CPU Sıcaklığı (°C) | 64 | 63 | 64 | 74 |
Forza Horizon 5 – 1080P Çok Düşük
| Ayar | PBO Kapalı | PBO Enabled | PBO Enabled (TjMax 85) | PBO Manuel |
|---|---|---|---|---|
| Minimum FPS | 380 | 380 | 364 | 382 |
| Ortalama FPS | 445 | 445 | 440 | 450 |
| Maksimum FPS | 501 | 501 | 498 | 501 |
| CPU Sıcaklığı (°C) | 64 | 62 | 59 | 71 |
Call of Duty: Black Ops 6 – 1080P Minimum
| Ayar | PBO Kapalı | PBO Enabled | PBO Enabled (TjMax 85) | PBO Manuel |
|---|---|---|---|---|
| Minimum FPS | 194 | 234 | 261 | 299 |
| Ortalama FPS | 235 | 278 | 309 | 347 |
| Maksimum FPS | 301 | 344 | 382 | 444 |
| CPU Sıcaklığı (°C) | 62 | 62 | 63 | 75 |
Sentetik Testler
| Testler | PBO Kapalı Tek – Çok Çekirdek | PBO Enabled Tek – Çok Çekirdek | PBO EnabledTjMax 85 Tek – Çok Çekirdek | PBO Manuel Tek – Çok Çekirdek |
| Geekbench 6 | 3283 – 17986 | 3314 – 17908 | 3323 – 18323 | 3420 – 18497 |
| Cinebench R23 | 2088 – 21209 | 2082 – 22948 | 2094 – 22971 | 2176 – 22904 |
PBO Kapalı Stres Testi CPU Maks: 77 C
PBU Manuel Ayarlar: 87 C
- PBO Advanced
- PBO Limits: Motherboard
- PBO Scalar Ctrl: Manual
- PBO Scalar: 10X
- Max CPU Boost Clock Overdrive (+): 200
- Platform Thermal Throttle Ctrl: Auto
Dikkat Edilmesi Gerekenler
PBO harika ancak mükemmel değil. Dikkat etmeniz gereken birkaç hususu paylaşalım.
1. Soğutma Önemli
PBO CPU’nuzu zorluyor, bu nedenle iyi bir soğutmaya ihtiyacınız var. Uygun fiyatlı bir soğutucu zorlanabilir. En az 240 mm AIO ya da üst düzey bir hava soğutucusu kullanmanızı öneririz.
2. Güç Tüketimi
PBO güç çekimini artırıyor. Testlerde Ryzen 7 9800X3D, yük altında PBO etkinken 20-35W dolayında daha fazla güç tüketti. Üst düzey bir işlemci kullanıyorsanız PSU kapasitenizi kontrol edin.
3. Garanti Sorunları
AMD, PBO’yu hız aşırtma olarak kabul ettiği için PBO’nun CPU garantinizi geçersiz kıldığını söylüyor. Biz bir sorun yaşamadık ama yine de belirtmekte fayda var. Endişeleniyorsanız genel ayarlarla yetinmeniz gerekebilir.
4. Azalan Getiriler
Ryzen 9 9950X gibi üst düzey CPU’lar zaten kutudan çıktıklarında potansiyel sınırlarına yakın oluyorlar. PBO bu tarz durumlarda yalnızca %2-3 performans artışı sağlayabilir. PBO, daha çok Ryzen 5 veya 7 gibi orta sınıf çiplerde etkisini tatmin edici bir şekilde gösteriyor.
PBO’yu Kimler Kullanmalı?
- Oyuncular: Daha fazla FPS için tek iş parçacıklı performansı artırır.
- İçerik Üreticiler: Render ve çözme performansını artırır.
- Meraklılar: Karmaşık hız aşırtma ayarlarıyla boğuşmadan ince ayar yapma imkânı sunar.
- Sadece internette geziniyorsanız veya hafif işler yapıyorsanız, PBO’nun avantajları size fazla gelebilir.
