Gigabyte Z890 AI TOP Anakart İncelemesi 

Intel’in LGA 1851 Arrow Lake işlemcileri, özellikle sahip oldukları yüksek çekirdek sayısı sayesinde yapay zeka performansına parlıyorlar. Gigabyte’da Z90 AI TOP modeli ile yapay zeka odaklı sistem toplamak isteyenler için uygun bir anakart üretmiş, kapsamlıca inceleyelim. 

Soket 

Gigabyte Z890 AI TOP, Intel’in LGA1851 soketinden gücünü alıyor ve Arrow Lake yani Core Ultra 200 işlemcilere destek veriyor. Soket üzerindeki RL-ILM tasarımı ile soğutucu ve işlemcinin sokete baskısı sebebiyle soğutucunun temasının azalmasını çözerek işlemci sıcaklıklarını 4 dereceye kadar düşürebiliyor. LGA1700 soğutucularla uyumlu olan sokette 12, 13 ve 14. nesilde kullandığınız soğutucuyu kullanmaya devam edebilirsiniz. Ancak soketin çevresinde ve çok yakın olarak çok fazla kapasitör bulunuyor ki bu da fazla yer işgal eden soğutucuların takılamasında sorun yaratabilir. 

Genel Yapı 

Gigabyte Z890 AI TOP, sade ve şık bir tasarımla geliyor. Anakart E-ATX form faktöründe inşa edilmiş. Yani ATX standardından daha büyük olan bu anakartın kasanıza uyup uymayacağını ayrıca kontrol etmenizde fayda var. 

VRM ve SSD’lerin soğutma bloklarında AI TOP logosu bulunuyor ve mavi renk tercih edilmiş. Yüzey alanını artırarak soğutmayı iyileştirmek için  

İşlemciye Sağlanan Güç Beslemesi 

Anakartta 19 adet VRM yer alıyor. Bunlardan: 

• 16 adet(8+8 paralel şekilde) CPU için,  

• 1 adet GPU ve bellek kontrolcüsü için, 

• 2 adet CPU’ya bağlı PCI-e hatları için, 

Her VRM yakpare pasif soğutma bloğu yardımıyla soğutuluyor. Soğutma bloğunun tek parça olmasıyla ısı dağıtımını iyileştirirken soğutmaya katkı sağlaması için ısı aktarımı ısı boruları ile sağlanıyor. VRM’lerden ısının pasif soğutma bloğuna aktarılması için 5 W/mK termal pedler kullanılmış.  

Bellek Desteği 

Anakartın DDR5 9500 MT/s’ye kadar bellek desteği bulunuyor. Dört adet bellek modülü ile toplamda 256 GB’a kadar kapasiteyi destekleyen anakart XMP belleklerle de uyumlu. Ayrıca ECC ve ECC olmayan Unbuffered bellekler ile CUDIMM bellekler de destek veriyor.  

Performans 

Gigabyte Z890 AI Top’yi Intel Core Ultra 7 265K işlemci ve HyperX Fury 8400 MT/s belleklerle test ettik ve herhangi bir stabilite sorunuyla karşılaşmadık. Performans ve sıcakların da gayet iyi olduğunu söyleyebiliriz. Test sonuçları ise şu şekilde: 

Ses, Ethernet ve Wi-Fi Çipleri 

• Intel® Wi-Fi 7 BE200 çipi, (2.4/5/6 GHz bantları destekleniyor) 

• Wi-Fi 7’de 320 MHz desteği 

• 2 adet Marvell AQtion AQC113CS 10 Gbps Ethernet yongası  

• Arka ses portları için Realtek ALC897 ses yongası  

• Ön ses portları için ESS ES9260 ses yongası 

• Bluetooth 5.4 Desteği 

Görüntü Çıkışları 

Gigabyte Z890 AI TOP üzerinde üzere toplam dört adet görüntü çıkışı bulunuyor. Anakart üzerinden aynı anda üç monitöre kadar görüntü çıkışı alınabiliyor. 

• İki adet arkaya bakan USB 4/Thunderbolt portundan monitörlere görüntü çıkışı. DisplayPort 2.1 ile çıkış desteği. Bu portlardan 8K’da 60 Hz çıkış alınabiliyor. 

• Bir adet kasa içine bakan  USB 4/Thunderbolt portu. Thunderbolt monitör takılırsa 5120x2880p’de 60 Hz, USB 4 monitör takılırsa 4K’da 240 Hz çıkış sağlıyor. 

• Bir adet HDMI portu. HDMI 2.1 desteklemekle beraber 4096x2160p’de 60 Hz çıktı verebiliyor. 

PCIe Portları 

Anakart üzerinde üç adet tam boy PCIe yuvası bulunuyor. Bunlar: 

Birinci ve İkinci PCIe x16 yuvaları CPU tarafından sağlanıyor.  

• Birinci slot PCIe 5.0 x16 hızında 

• Bu port GPU’nun kolayca çıkarılıp takılmasına olanak sağlayan EZ-Latch Plus özelliğine sahip. 

• İkinci slot PCI-e 5.0 x8 hızında çalışıyor. 

İki slotun da hızı paylaşılıyor, ikinci PCI-e slotu kullanılırsa iki portun da hızı x8 hızına düşüyor. Bu iki PCIe yuvası metal ile güçlendirilmiş ve bükülmeye karşı dayanıklı.  

Üçüncü PCIe x16 yuvası Chipset tarafından sağlanıyor. 

• Bu slot PCIe 4.0 x4 hızında çalışıyor. 

• Bu portun hızı 4. M.2 slotu ile paylaşılıyor, eğer 4. M.2 slotuna SSD takılırsa bu PCIe portu kullanılamıyor. 

Anakartın Depolama Desteği 

Gigabyte Z890 AI TOP’da dört adet M2 SSD slotu bulunuyor. 

• Birinci M.2 slotu CPU’ya bağlı ve PCIe 5.0 x4 hızını destekliyor. 

• İkinci M.2 slotu CPU’ya bağlı ve PCIe 5.0 x4 hızını destekliyor. 

• Üçüncü ve Dördüncü M.2 slotu Chipset’e bağlı ve PCIe 4.0 x4 hızını destekliyor. 

Bütün M.2 portlarının üzerinde pasif soğutma bulunuyor. Birinci M.2 slotunun kendi soğutma bloğu bulunuyor. Diğer portlar büyük bir pasif soğutma bloğunu paylaşıyor ve aynı blok çipseti de soğutuyor. 

Bütün M.2 yuvaları üzerinde kolay çıkarıp takmayı sağlayan mekanizma bulunuyor. SSD’yi ileri ittiğinizde direkt yerine, çıkartmak istediğinizde ilgili parçayı biraz çekerek kolayca çıkarabiliyorsunuz. 

Bununla beraber 8 adet SATA portu da depolama takmak için bulunuyor.  

Arka Plaka Portları 

• 2 adet DisplayPort destekleyen USB-C şeklinde Thunderbolt portu 

• 6 adet USB-A şeklinde 3.2 Gen 2(10 Gbps) USB portu 

• 2 adet USB-A şeklinde 3.2 Gen 1(5 Gbps) USB portu 

• 2 adet 10 Gbps Ethernet Portu 

• 1 adet HDMI görüntü çıkışı 

• 1 adet DisplayPort görüntü girişi 

• 2 adet Ses jakı 

• 1 Adet Wi-Fi 7 anten girişi. 

Fan ve RGB girişleri 

• 2 adet CPU fan girişi 

• 2 adet Pompa için giriş 

• 3 adet Kasa fanı için giriş 

• 3 adet ARGB girişi 

• 1 adet RGB LED girişi 

Flash BIOS ile İşlemcisiz BIOS Güncelleme 

Q-Flash özelliği anakartta 24 PIN kablosu ile sağlanan bir güç olduğu sürece işlemci, ekran kartı veya RAM takılı olmasa bile BIOS güncellemeye olanak tanıyor. Bu sayede desteklenmeyen yeni bir işlemci takınca sistem açılmazsa eski işlemciyi takmak zorunda kalmıyorsunuz. 

Gigabyte Control Center ve UEFI yazılımı 

Gigabyte’ın kendi yazılımı olan Gigabyte Control Center ile hem Z890 AI TOP hem de diğer Gigabyte ürünlerini kontrol edebiliyorsunuz. Sürücülerin güncelleştirilmesi, anakartın ışıklarının kontrol edilmesi ve sensör verilerine erişilmesi sağlanabiliyor.  

Gigabyte, modern Gigabyte ürünlerindeki BIOS yazılımını kullanıyor. Rahat bir kullanıma sahip ve aradığınızı kolayca bulabiliyorsunuz. BIOS üzerinde iki tane tema bulunuyor, istediğiniz herhangi birini seçebiliyorsunuz. 

AORUS AI Snatch ile yapay zeka modellerini temel alarak overclock yapabiliyor, BIOS içindeki AI Perfdrive ile AI modellerini kullanarak anakartın sunduğu performans modlarından ideal olanı seçmenize olanak sağlanıyor. 

AI özellikleri 

Gigabyte Z890 AI TOP, yapay zeka eğitimi için özel olarak geliştirilmiş ve optimize edilmiş. Anakartı farklı kılan özellikler ise şu şekilde: 

• Anakart üzerinde iki adet güçlendirilmiş PCIe 5.0 x16 girişi bulunuyor ve bu portların hızı iki ekran kartı kullanılırsa her porta x8 olarak sağlanıyor. Bu sayede iki farklı GPU’yu veya AI hızlandırıcısını takarak yüksek boyutlu yapay zeka modelleri ile çalışılabiliyor, x8 hızıyla da GPU ile CPU arasındaki iletişim hızı maksimumda tutularak performans arttırılıyor. 

• Dört farklı M.2 slotu ve 8 adet SATA girişiyle geniş depolama seçeneği sunuyor. Yüksek parametre değerlerine sahip yapay zeka modellerini veya yapay zeka modellerinin eğitilmesinde kullanılacak yüksek boyutlu kaynak veriyi saklayabiliyorsunuz. 

• İki adet 10 Gbps portu ile yapay zeka eğitiminde kullanılacak başka bilgisayarlar ile yüksek hızlı veri transferi mümkün hale geliyor. 

• Gigabyte AI TOP Utility isimli yapay zeka aracı sunuyor. Bu yapay zeka aracı ile yapay zeka dil modellerini eğitmek veya üzerinde ince ayarlamalar yapılabiliyor. 

Gigabyte AI TOP Utility sadece Linux ve WSL üzerinden kullanılabiliyor. Biz Ubuntu 24.10 sürümüne kurmayı denedik lakin sadece Ubuntu 22.04 sürümünde çalışacağı hakkında uyarı aldık. Ubuntu 22.04 sürümüne geçtiğimizde ise bilgisayar açılmadı. Bunun da sebebi Ubuntu 22.04 sürümünün Core Ultra 200 ve anakart üzerindeki güncel parçalara destek sağlamadığından çalışmadı. Uygulamanın güncel donanımlarla çalışacak bir Linux sürümüne güncellenmesi şart.  

Artılar 

• AI için özelleşmiş, AI eğitiminde 2 adet GPU’nun bağlanmasına izin vermesi, başka AI kümeleri arasında yüksek hızlı veri aktarımı için 2 tane 10 Gbps internet portu ve geniş dil modellerini saklamak için dört tane M.2 depolama yuvasına ve sekiz adet SATA portuına ev sahipliği yapıyor. 

• Kolay montaj. EZ-Latch Plus ile ekran kartı kolayca sökülebiliyor. M.2 slotları ve soğutma blokları tornavida gereksinimi olmadan sökülüp takılabiliyor.    

• Büyük soğutma blokları sayesinde sürdürülebilir performans, düşük ısılarla beraber korunabiliyor.  

• 9500 MT/s’a kadar bellek desteği. 8200 MT/s belleklerle sorunsuzca testlerimizi gerçekleştirebildik.  

• Wi-Fi 7 ve Bluetooth 5.4 desteği, kutu içerisinden Wi-Fi/Bluetooth anteni çıkıyor.   

• İki adet Thunderbolt 4 portu bulunuyor, yüksek hızlı bağlantı veya yüksek çözünürlüklü monitör desteği sağlanabiliyor.   

Eksiler 

• Soğutma bloğunun oturduğu yerde kapasitörler bulunuyor. Soğutmayı takarken veya büyük soğutucularda sorun çıkarma ihtimali var.  

• Gigabyte’ın geliştirmiş olduğu AI TOP Utility yazılımını çabalarımıza rağmen çalıştıramadık.