Rehber AMD Overclock Rehberi

AMD Sistemlerde Nasıl Overclock Yapılır?​

Overclock (OC) Nedir, ne Yapar?​

Overclock, bir bilgisayar bileşenini, üreticinin belirlediği standart hızının üzerinde çalıştırmaya denir.
Temel amaç, daha yüksek performans elde etmektir ve darboğazı azaltmak için kullanılabilir.
Overclock'a benzer birkaç uygulama daha vardır. Bunlar "OC" genel başlığı altında anılsa da aslında farklı şeylerdir:

• OC (Overclock): Bileşenin normal çalışma hızını artırmaktır.
• UC (Underclock): Bileşenin çalışma hızını normalin altına indirmektir. Güç tüketimi, performans azalır ama pil ömrü uzar, ısı düşer.
• UV (Undervolt): Bileşene verilen voltajı düşürmektir. Performansı koruyarak güç tüketimini ve sıcaklığı azaltmayı hedefler.
• OV (Overvoltage): Bileşene verilen voltajı artırmaktır. Yüksek overclock seviyelerinde stabilite için yapılır. Ancak güç tüketimi ve sıcaklık artar; aşırı kullanım donanım ömrünü kısaltabilir.

İdeal senaryo, Overclock ile birlikte Undervolt yöntemini dengeli bir şekilde kullanmaktır. Böylece hem yüksek performans elde edilir hem de güç tüketimi ve sıcaklıklar optimize edilebilir.

Overclock yapmak, sistem tepkime hızını, yüklenme hızını, açılma sürelerini düşürür ve bu atikliği hissedersiniz. Ayrıca sistemin işleme ve render süreleri kısalır.
Bu da iş uygulamalarında etkisini gösterir.

Not: İyi bir soğutma sistemi olmadan OC yapılması kesinlikle tavsiye etmem. Soğutması yetersiz sistemlerde UC ve UV yöntemlerini tercih edilmesini tavsiye ederim.

Genişletmek için tıkla...

Küçültmek için tıkla...

Darboğaz (bottleneck) Nedir?​

En çok işlemci ve ekran kartı arasındaki darboğaz dillendirilir. Bu kısımda fazla detaya girmeden ve kafa karıştırmadan özet bir şekilde aktaracağım.

Overclock konusuna değinip darboğaz terimine değinmemek olmazdı zira OC yapmak darboğazı azaltmanın en kolay yoludur.
Darboğaz, yetersiz bir bileşenin diğer hızlı olan sistem bileşenlerine ayakbağı olmasına denir.

Bununla ilgili sevdiğim bir YT kanalı olan Nebi Akgün hocamızı dinleyebilirisiniz.

Bu videodan sonra yanıltıcı bilgi veren darboğaz hesaplama sitelerine adım dahi atmayacaksınız. Zaten bu siteler foumda yasak.

Overclock Darboğazı azaltır veya giderir mi?​

Bu sorunun cevabı kesinlikle evet. Ancak esas olay, OC'nin ne kadar, nasıl yapıldığı ve ne için kullanılacağına bağlıdır.
Genelde oyunlardaki darboğaz ele alınır, ben de bu yönde bir açıklama yapacağım. Yapılan OC her oyunu aynı yönde etkilemez hatta performansın düşmesine bile neden olabilir.

Bu yüzden OC yapmadan önce ne istiyorum ve ne için kullanacağım sorusunu kendinize sormalısınız.





Bu videolarda yapılan OC'nin türünü ve etkisni görebilirsiniz. Bu tür OC'lerde işlemci limitleri sonuna kadar zorlanır ve soğutma sisteminin yeterli olduğu durumlarda önerilir.

---

BIOS Ayarları ve Overclock Mantığı​

Overclock hakkında temel bilgiler tamam, şimdi işin mantığına geçelim. İlk kavramımız Silicon Lottery (Silikon Piyangosu).
Genelde R5 5600 ile çok tecrübe edildiğnden bu işlemci üzeriden örnekleme yapacağım.
Bu kavram, işlemcinin üretim kalitesine göre overclock başarısının değiştiğini anlatır.

Örneğin:

• Bir Ryzen 5 5600, 1.2V ile 4.8 GHz çalışabilirken,
• Başka bir 5600, 1.4V verilse bile stok hızlarda bile stabil çalışamayabilir.

Yani her işlemcinin modeli bile aynı olsa farklı kalitededir.

---

AMD İşlemcilerde Overclock Yöntemleri​

1. Statik (Sabit) Overclock (yukarıda paylaştığım son iki videoda yapılan)
2. PBO + Curve Optimizer Overclock
3. Bir de Curve Sahaper var ama bu özellik 9000 serisi ile geldi. (PBO dahilinde).

1. Statik (Sabit) Overclock​

Statik OC'de işlemciye sabit bir frekans ve voltaj verilir.
Örneğin: 4.2 GHz sabit ve 1.2V voltaj.





Ne zaman tercih edilir?

• İşlemcinin silikon kalitesi iyiyse,
• Statik OC, PBO'dan daha verimli sonuç veriyorsa.

Avantajı:

• Direkt ve yüksek performans elde edilir.

Dezavantajı:

• İşlemcinin dinamik koruma sistemleri (TDP sınırlaması, sıcaklık throttling) devre dışı kalır.
• İşlemci, sıcaklık veya güç limitlerini aşsa da kendini zorlamaya devam eder.
• Bu, ani sistem kapanmalarına, veri kayıplarına ve donanımsal hasara sebep olabilir.

Statik OC Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Soğutmanın her koşulda yeterli olması gerekir.
• Fan eğrileri değiştirilmemeli, sabit ve güvenli tutulmalı.
• Voltaj/frekans adımları dikkatlice yükseltilmelidir.

Bununla ilgili Arma Computer YT kanalının çektiği güzel bir video var. Bu videodan fikir elde edebilirsiniz. Videoda işlemci statik OC yapılarak zorla aynı frekansta kalması sağlanıyor.



Basit Statik OC Örneği (Ryzen 5 5600 için):

Başlangıç olarak:

• Core Ratio: 40.00 (4.0 GHz)
• VDDCR CPU Voltage: 1.15V

1. Prime95, OCCT gibi ağır testler yapılır.
2. Başarılıysa (kapanma, mavi ekran yoksa), Core Ratio 41.00 yapılır.
3. Hata çıkana kadar frekans arttırılır.
4. Hata çıkarsa voltaj bir miktar arttırılır (örneğin 1.2V yapılır).
5. Sıcaklık 75°C'ye yaklaştığında durabilir ya da daha da ilerleyebilirsiniz. İsteğinizde bağlı.

Bazı anakartlarda sadece ofset modu vardır. Statik OC yaparken, pozitif ayarda yani (+) ile 0.01000 ile de başlayabilirsiniz.

Unutmayın:
Sıcaklık ve voltaj arttıkça verimlilik düşer. Yazın daha da ısınacağı hesaba katılmalı!

---

2. PBO (Precision Boost OverDrive)​

PBO Nedir?
Bu yöntem, AMD'nin işlemcileri için geliştirdiği dinamik overclock metodudur. İşlemcinin güç ve sıcaklık limitleri dahilinde Boost frekanslarını artırmasını sağlar. CPB (Core Performance Boost) ise bunun otomatik, kullanıcıya kapalı versiyonudur.

3. CO (Curve Optimizer) Nedir?​

İşlemcinin çekirdeklerine özel voltaj ayarı yapma olanağı sağlar. Her çekirdek için ayrı undervolt/overvolt profili çıkarılabilir. Bu sayede işlemci, en kötü çekirdeğe bağlı kalmadan en yüksek performansı elde etme fırsatı sunar.

4. CS (Curve Shaper) ve farkları​

• Sadece sabit bir offset değil, farklı frekans aralıkları için ayrı voltaj ayarlamaları yapılabilir.
• Çekirdek başı frekans ve voltaj ayarlamaları yapılabilir. Boost frekansları daha etkili optimize edilir.
• Bu sayede işlemci daha serin, daha hızlı ve daha stabil çalışır. Güç tüketimi ve sıcaklık daha verimli kontrol edilir.

Curve Shaper, AMD'nin yeni nesil Ryzen 9000 serisi (Zen 5 mimarisi) işlemcilerde tanıttığı, gelişmiş bir Curve Optimizer sistemidir.
Klasik Curve Optimizer'da çekirdeklere sabit bir negatif/pozitif offset verilirken,
Curve Shaper ile artık voltaj-frekans eğrisini (V/F Curve) daha ayrıntılı ve esnek şekilde değiştirebilirsin.
Curve Optimizer'in voltaj için verdiği imkanı, çekirdek başı frekans için sunar. İkisi birlikte kullanılmalıdır.
CO ve CS birbirlerini tamamlar.


Curve Shaper için gereken şartlar

• Ryzen 9000 serisi veya sonrası bir işlemcin varsa,
• Maksimum Boost frekansını minimum sıcaklıkta almak istiyorsan,
• İnce ince çekirdek ayarı yapmak istiyorsan,
  Curve Shaper kesinlikle kullanmaya değer.

Curve Optimizer ve özellikle Curve Shaper için önerdiğim video. Ayrıca videoyu tamamen izleyerek güzel bilgiler elde edebilir hatta sisteminize uygulayabilirsiniz. Çoğu kullanıcı 9000 serisine yani Zen 5'e sahip değil, yeni bir teknoloji ve deneyimim de bulunmuyor, bu yüzden Curve Shaper'i yüzeysel geçiyorum.

Yöntem	Avantaj	Dezavantaj
Statik OC	Maksimum performans	Yüksek risk, düşük güvenlik
PBO + CO	Kontrollü, güvenli performans	Sınırlı frekans artışı

---

PBO ve CO Uygulamalı Ayar Örnekleri​

1. PBO Ayarları Nasıl Yapılır?​

BIOS'a girdikten sonra şu adımları izlersin:

Advanced Mode → AMD Overclocking → Precision Boost OverDrive → Manual

Genişletmek için tıkla...

Küçültmek için tıkla...

Burada şunları göreceksin:

• PBO Limits: Manual seçilir.
• PPT (Package Power Tracking): İşlemcinin çekebileceği toplam güç (Watt cinsinden).
• TDC (Thermal Design Current): Sürekli çekilebilecek maksimum akım (Amper cinsinden).
• EDC (Electrical Design Current): Anlık yüklerde çekilebilecek maksimum akım (Amper cinsinden).
• Scalar: CPU'nun kendine tanıdığı güvenli Boost limitinin kaç katına çıkabileceğini ayarlar.
  Önerim: 10X yapmanı tavsiye ederim, gerisini işlemci hallettsin.

PBO için Örnek Ayar Tablosu (Ryzen 5 5600 İçin):


Bu ayarlar, özellikle iyi bir hava soğutması (örneğin Thermalright, DeepCool, ID-Cooling gibi) veya sıvı soğutma kullanan sistemlerde uygundur.
İşlemciyi güç limiti ile sınırlamak yerine termal olarak yani, Thermal Thorottle Limit koyarak sınırlamak çoğu zaman daha iyi sonuç verir. Çünkü işlemci kendini mümkün olduğunca sıcaklığına göre Boost edebilir yani PPT limitine duvara çarpar gibi durmaz. Ancak çok uzun süreli yüklerde soğutmaya bağlı olarak performansta bir miktar düşüş olabilir.

2. Güç Limitleri Nasıl Belirlenir?​

İlla R5 5600 kullanmıyor olabilirsiniz, bu yüzden güç limitlerini doğru ayarlamak için önce işlemcinizin gerçek güç tüketimini görmek gerekir.
Bunu yapmak için Cinebench R23 gibi yoğun yük testi sırasında HWiNFO kullanarak işlemcinin güç değerlerini (PPT, TDC, EDC) takip etmelisiniz.

İlk aşamada, işlemcinin maksimum potansiyelini görmek için tüm limitler kaldırılır.
(Bu arada, limitleri tamamen kaldırıp kullanırsanız, yaptığınız şeyin statik bir overclocktan çok da farkı kalmaz.)

Limitleri kaldırmak için PPT, TDC ve EDC değerlerine örneğin 444 gibi çok yüksek rakamlar girilebilir.
Ayrıca, işlemcinin sıcaklığını dizginlemek adına 75°C Thermal Throttle Limit ayarlamanızı tavsiye ederim.
(İsterseniz kendi sıcaklık limitinizi soğutma gücünüze göre belirleyebilirsiniz, örneğin 85°C)

Bu potansiyel ve soğutma performansına göre işlemciye, PPT veya Thermal Limit ile sınırlayabiliriz. Böylece amacımız olan daha verimli güç yönetimi ve sıcaklıklara sahip oluruz. PPT, TDC ve EDC değerlerinin sınırsız kalması, dediğim gibi dengesiz statik OC etkisi yaratabilir ve soğutmaya bağlı olarak sıcaklık ve kapanma gibi sorunlar oluşabilir, verimlilik düşer.

TDC sürekli çekilen akımı belirler. Bu genelde çoklu işlemlerde belli olur. EDC ise anlık çekilen akımı belirler. Tecrübelerime göre, 5000 serisi işlemcilerde, EDC ve TDC çekilen değerin altına düşürmek güç tüketimini düşürür ancak Curve Optimizer'i bozar. Yani işlemciye pozitif voltaj bile verseniz testlerde hata alırsınız. Bu değerleri aşırı düşürmek performans sorunlarına da yol açabilir.



HW Info'dan bu yüzdelere bakarak işlemcinizin Amper limitini doldurup doldurmadığına bakabilirsiniz. Çekirdek WHEA hatalarında yani
Curve Optimizer'e etkisi vardır ancak TDC ve EDC Amper limiti %100 olursa bu hatalar ortaya çıkabilir.

Örnek vermek gerekirse:

• Ryzen 5 7500F sınırsız ayarlarda çalıştırıldığında yaklaşık PPT: 95W, TDC: 60A ve EDC: 60A civarında güç tüketiyor.

Eğer sıcaklık limitini daha düşük tutup gücü de biraz yükseltmek isterseniz, örneğin:

• PPT: 110W, TDC: 90A, EDC: 90A gibi değerler girebilirsiniz.
  Bu şekilde işlemci, sadece sıcaklık limitine takılarak çalışır.

Peki, sıcaklıkla sınırlayacaksak neden ayrıca güç limitleri de girdik?
Bunun nedeni, işlemciyi tamamen başıboş bırakmamak; bir arıza veya kontrolsüz durum oluştuğunda sistemin kendini korumasını sağlamak.

Diğer bir seçenek olan sadece PPT limiti ayarlayarakta sistemi soğutmanıza göre ayarlayabilirsiniz. Size PPT ve Thermal Throttle Limit arasındaki farkı göstereyim.

Bu resimlerde işlemci sıcaklık limiti ile sınırlı ve güç tüketimi ve performansı görülmekte.



Görüldüğü üzere işlemci 133W maksimum güç çekmiş ve devamında 118W ile bitirmiş. Bu kadar güç ve performans gösterirken kendini 75 derece ile sınırlamış.

Sonuç:

Skor her işlemcide aynı olamyabilir, işlemciler aynı olsa bile! Çünkü her sistemin bulunduğu ortam, bileşenler ve kalitesi aynı değildir. (Silikon kalitesi çok büyük bir etken).

Şimdi bu skoru aklımızda tutalım. Sıradaki testte PPT limit ile aynı skoru almaya çalışacağız. Diğer testte maksimum 133W gördük, bu yüzden PPT Limit 133W olacak.



Gördüğünüz gibi skorun çok minimal artması dışında sıcaklık 5 derece daha fazla oldu. Yani bu durumda PPT Limit pek mantıklı gelmiyor. Ancak uzun süreli render alıyorsanız Thermal Limit işlemcinizi biraz daha yavaşlatır ama bunu oyunlarda hiç hissetmezsiniz. Belirttiğim üzere herkesin sistemi, soğutması benzer değil. O yüzden işlemcinizin limitlerinizi buna göre belirlemelisiniz. Duruma göre ister PPT Limit, isterseniz Thermal Limiti kullanabilirsiniz.

PBO2Tuner yazılımı test için kullanabilirisiniz ancak yeni sistemlerde çalışmayabilir.

---

3. Curve Optimizer Nasıl Yapılır?​

Curve Optimizer, her çekirdeğe ayrı voltaj eğrisi uygulamana izin verir.
Burada iki temel seçenek var:

• All Cores (Tüm Çekirdekler): Tüm çekirdekler aynı ayarı alır.
• Per Core (Çekirdek Bazlı): Her çekirdeğe ayrı ayar yaparsın (en iyisi bu).

Curve Direction: Negative seçilir. (Yani voltajı azaltarak daha serin ve daha hızlı çalışmasını sağlarsın.)
Starting Point - Başlangıç Profili Önerisi (Ryzen 5 5600 için):


İşlemciye negatif voltaj verildiğinde yani UV yapıldığı zaman güç tüketimi düşer ve işlemci TDP değerini ya da sizin belirlediğiniz PPT limitine tamamlamak için frekans arttırır. Bu da performansa olumlu etki ile sonuçlanır. Alttaki videoda ekran kartı rehberi olsa da, mantığı anlamanız için yeterlidir.



Görüldüğü üzere benim işlemcim, +200 MHz OC ile bu kadar UV yapılabiliyor. Siz Curve Optimzier yaparken "AI Tweaker" yerine "Advanced" sekemsini kullanmanızı öneririm. Bazı modellerde bu kısım işlevsiz olabiliyor.



PBO ile OC yaparken bazı BIOS ayarları devre dışı kalmalıdır. Mesea işlemci güç tasarrufu sağlayan Global C-State özlliği gibi. Ancak her anakartta durum aynı olamyabilir.

ASUS anakartlar için şunların kapanmasını tavisye ederim. Bu ayarlar işlemci üzerinde çeşitli optimziasyonlar içerir o yüzden yapacağımız ayarları olumsuz etkileyebilir.

• ASUS Performance Enhancement
• SB Clock Spread Spectrum
• Performance Bias
• PBO Fmax Enahancer
• Global C-State

Bir diğer etken ise ankartın verdği düzenli voltajı korumaya yarayan ve DIGI+VRM içinde yer alan LLC yani Load Line Calibration ayarıda otomatikte kalabilir. Her çekirdeğe zaten özel voltaj ayaradığımızdan, bu ayarı yükseltmek veya açmak voltaj dalgalanmasını yüksek tutarak performansı azaltabilir.
DIGI+VRM içinde yer alan güç limitlerini de isterseniz görselde işaretlediğim gibi arttırabilirsiniz. Ancak anakartınızın MOSFET soğutmaları varsa bunları tavsiye ederim. Eğer yine de yükselmek isterseniz işlemciye OC yaparken, VRM sıcaklıklarını kontrol ederek işlemlere devam edebilirsiniz.

Not: 0 ve 1 numaralı çekirdekler genelde en kaliteli olanlardır, o yüzden onlara daha fazla negatif değer vermeyi deneyebilirsin. Kafam karışmasın dersen Negatif yani (-) olarak 15 ile başlayabilirsin.

Genişletmek için tıkla...

Küçültmek için tıkla...

---

4. Curve Optimizer İnce Ayar​

Testlerde şöyle davranabilirsin:

• Prime95 Small FFT, OCCT ve Core Cycler kullanabilirsiniz.
• WHEA error veya sistem kararsızlığı görürsen:
  • Hata alan çekirdeğin negatif değerini 2 adım azalt (mesela -20'den -18'e çek).
  • Tekrar test et.

1. OCCT indir.
2. Core Cycler indir.
3. Prime95 indir.
4. Y-Cruncher indir.

Bu şekilde ideal stabiliteyi ve maksimum Boost'u yakamak mümkün.

• İyi bir soğutman varsa PBO + Curve Optimizer ile daha yüksek frekans, daha düşük sıcaklık alırsın.
• Hız aşırtmanın güvenli ve stabil olması için küçük adımlarla ilerlemeli, sürekli test yapmalısın.
• İdeal ayarı bulduktan sonra uzun kullanımda bile performans kaybı veya ısınma sorunu yaşamazsın.

Bu testlerden hata almayana kadar devam etmeniz ve çekridek voltajlarını ayarlamanız (düşürmeniz ya da yükseltmeniz) gerekir.

Test sürelerine gelecek olursam mümkün mertebe uzun tutmak gerekir (4-6 saat kadar Core cycyler ve 1 saat OCCT tavsiye ederim) çünkü stabil olmayan OC'un bir anlamı yoktur.

Ancak hızlı ilerlemek için agresif UV yani negatif değer ile başlayabilirsiniz. Mesela -10 yerine -25 yapabilirsiniz. Bu şekilde işlemci daha kolay hata verir ve duruma göre hemen voltaj düşürmeye başlayabilirsiniz. Burada silikon kalitesine bağlı olarak -30'da bile hata almayabilirsiniz. Tamamamen şansınıza bağlı.

Zen 4 ve üstü işlemciler -40 Negatif voltaja izin veriyor ancak çoğu işlemci -40'ı göremiyor. O yüzden dikkatli davranmakta fayda var. Eğer direkt -40 ile başlarsanız verdiğiniz frekans ofsetine bağlı olarak muhtemelen sisteminiz ya açılmaz ya da aşırı sorun yaşarsınız. Bu gibi durumda BIOS sıfırlayabilirsiniz.

Stabiliteyi test etmenin güveilir bir diğer yolu ise gerçek dünya testleridir. Ayarlarınızı render ve ağır oyunlarda da test etmeyide unutmayınız.

İyi sosyaller.